***

DƯ ÂM CỦA MỘT CHUYẾN ĐI

[Phạm Xuân Hoàng, Viện Thông tin KHXH]

Với tinh thần là một chương trình đầu tiên nằm trong dự án tập huấn, đào tạo giúp thanh niên trưởng thành hơn trên con đường nghiên cứu khoa học, BTC Đoàn Thanh niên Viện Hàn lâm Khoa học xã hội (VASS) và các bộ phận có liên quan đã có sự chuẩn bị khá kĩ và chu đáo từ những ngày ở Hà Nội, từ việc tuyển lựa học viên, lên chương trình, mời chuyên gia tập huấn, đến việc luyện tập văn nghệ…phải nói tất cả là khí thế và sẵn sàng.

Điều làm nhiều anh chị em bỡ ngỡ là tính chất của khóa học nghiên cứu điều tra điền dã, vì hầu như tất cả đều đến từ những ngành nghề chuyên môn khác nhau: như triết học, luật học, sử học .v.v. mà thoạt nghe qua, hình như không có dính dáng gì đến khoa nhân học, nhưng khi được tham gia tập huấn được trao đổi cùng các anh chị là các chuyên gia, những người có kinh nghiệm như TS. Olivier, TS.Trần Hồng Hạnh, TS.Vũ Hùng Cường, TS.Phạm Minh Phúc, ThS.Nguyễn Thanh Hà, các thành viên lớp học đã có những hình dung và chiều hướng tiếp cận của ngành mình, đều thấy ngành mình trong nhân học và nhân học trong chuyên môn của mình.

30 gương mặt được tuyển lựa từ các nhà nghiên cứu trẻ khác nhau trong các đơn vị của Viện Hàn lâm ai cũng mang trong mình một nhiệt huyết và tâm thế thanh niên được học hỏi, được trải nghiệm và khám phá. Hành trình 7 ngày chừng 2000km trên những cung đường qua nhiều địa bàn khác nhau, với cái nắng hầm hập của miền Trung, chói chang của nước Lào, mọi người có chút mệt mỏi, gầy đi, đen hơn, nhưng trong hành trang trở về là những thu nhận mới mẻ, những kỷ niệm đầy hơn, tình bạn được nhân lên, cơ hội hiểu biết và cộng tác lớn hơn.

Một ngày ở Bản Nưa, Con Cuông, Nghệ An cho điều tra điền dã, mà đúng ra vẻn vẹn chỉ được một buổi sáng có lẽ là quá ít để học viên có thể được phỏng vấn sâu, được biết nhiều hơn nhưng trong tinh thần của chương trình, có lẽ đó tất cả như là bản demo, là sự tiếp cận hình dung bước đầu. Những kết quả thu thập được mọi người đã ghi chép trong sổ tay điền dã để nộp cho Ban Tổ chức và dự án của VASS, và đó cũng là cơ sở để mỗi người có một ý tưởng nghiên cứu nhỏ cho riêng mình theo yêu cầu của khóa tập huấn.

Trong 5 ngày ở Lào kể cả thời gian di chuyển, thì quả là 5 ngày khám phá trọn vẹn nhất là những anh chị em chưa một lần bước chân đến đất nước Triệu Voi này.

Buổi hội thảo khoa học với chủ đề: “Thanh niên với sự phát triển bền vững” từ buổi sáng đã lấn sang buổi chiều mà vẫn còn nhiều vấn đề muốn được trao đổi; một buổi chiều tối giao lưu bóng đá, kéo co nam nữ đầy ắp tiếng cười, niềm vui mà lên xe ai cũng còn vui; một buổi tối văn nghệ vỡ òa trong cảm xúc thăng hoa của tình Lào –Việt. Mỗi sự kiện từ khoa học đến thể thao văn nghệ giao lưu đều có những điểm nhấn, có những ấn tượng thú vị, để lại trong lòng mỗi thanh niên hai Viện những cảm xúc tươi mới, những tình cảm tốt đẹp.

Trong Hội thảo, các bạn thanh niên cố gắng trao đổi cho nhau tận cùng mỗi câu hỏi để được hiểu rõ hơn những kinh nghiệm của nhau. Đoàn Thanh niên VASS đã có 3 báo cáo khoa học súc tích, thuyết phục, với lối trình bày sáng rõ, tự tin, đã thể hiện được bản lĩnh của những nhà nghiên cứu trẻ.

Với tiết mục đá bóng nam mà có sự tham gia của cả nữ, Đoàn viên Trần Thị Hảo ở Viện Khảo cổ học khiến các bạn rất ấn tượng về sự chủ động tham gia của bạn ở trên sân. Tiết mục đổi áo tự nguyện giữa các bạn thanh niên Lào và Việt, cũng được nhiều bạn hưởng ứng. Đêm văn nghệ, ai cũng “phiêu” trong khúc hát tiếng Việt, tiếng Lào, điệu nhảy Lam Vông và điệu nhảy tự do.

Ở Việt Nam các đoàn viên đã được tập huấn về điệu Lăm Vông nhưng mới bập bẹ nên khi giao lưu anh em nhà mình chủ yếu múa Lăm Vông “biến thể” mà vẫn tự nhiên nhập cuộc. Một Đức Mậu –chuyên trách văn phòng Đoàn VASS vẫn được các bạn Lào cổ vũ mời hát tiếp ca khúc thứ ba, dù cậu ta đang bị viêm họng và sức khỏe không được tốt do mấy ngày thời tiết thay đổi. Một Rơ đăm Bích Ngọc- đến từ Viện Tâm lý học cũng được các bạn Lào chào đón trong tiếng hát phiêu ngân vang về đại ngàn. Bí thư Đoàn Võ Xuân Vinh cũng khiến các bạn Lào tán thưởng không kém khi anh chủ động gia nhập cùng các bạn Lào hát Tấm lòng Việt-Lào bằng tiếng Lào. Và nữa, A.Tuấn (Viện Văn hóa) và Trần Thị Vân Nương (Viện Gia đình và Giới) -hai diễn viên nghiệp dư đã biểu diễn thành công ngoài sức tưởng tượng điệu múa “Bên dòng kênh”, khiến mọi người trầm trồ thán phục.

Nhiều tiết mục ngẫu hứng ngoài dự kiến chương trình nhưng lại làm cho buổi văn nghệ đậm đà hơn thêm. Chủ tịch Viện KHXH Quốc gia Lào (LASS)- PGS. TS. Thongsalith Mangnomek đã được mời lên hát và ông cùng một số đồng nghiệp LASS khá thân quen với Việt Nam như TS.BunTheng cùng hát những bài hát Việt quen thuộc: Trường Sơn Đông, Trường Sơn Tây và  một số ca khúc vui nhộn khác.

Trong những ngày ở Lào, Ban Tổ chức Đoàn VASS đã có buổi làm việc với Trung ương Đoàn Thanh niên Nhân dân Cách mạng Lào, một nhóm khác đến thăm trường Hữu nghị Quốc tế Hà Nội- Vientiane, các nhóm chia nhau trồng cây lưu niệm tại khuôn viên tòa nhà làm việc mới của Viện Khoa học quốc gia Lào do chính phủ Việt Nam tài trợ mà Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam là cơ quan làm chủ đầu tư.

Trồng cây lưu niệm cũng là tiết mục đáng nhớ. Trong cái nắng oi gắt, nhưng mọi người cũng háo hức chụp ảnh, làm dáng như không hề thấm mệt. Rồi đây những mầm cây xanh vươn lên sẽ là những minh chứng cho tình hữu nghị Việt -Lào mãi mãi xanh tươi, đời đời bền vững.

Các bạn Đoàn viên thanh niên VASS cũng được dẫn đi thăm quan những di tích lịch sử nổi tiếng ở thủ đô Viêng Chăn như Thạt Luổng, Patuxay, một số chùa chiền nổi tiếng ở nơi đây, đi chợ sáng, chợ đêm…nhiều người đã mua những đồ lưu niệm mang bản sắc Lào như đồ bạc, rượu Kongsạđẻn và đến chùa hầu như các bạn đều buộc chỉ cổ tay để cầu may, cầu an.

Về phía các bạn Lào, là cả một tình cảm nhiệt thành và sự đón tiếp chu đáo. Đại diện Đoàn Thanh niên Viện Khoa học xã hội Quốc gia Lào đến sớm đón đoàn tại Cửa khẩu Cầu Treo và cũng tiễn chân đoàn tại cửa khẩu này. Trong những lần giao lưu gặp gỡ, các bạn thanh niên Lào vui, niềm vui dịu nhẹ, có lẽ các bạn có chút e ngại chăng, hay cũng có thể đó là phong cách người Lào, nhưng chúng tôi đọc được trong mắt các bạn những tình cảm trìu mến, những cử chỉ thân thiện. Đến Lào, với cá nhân tôi, không hề xa lạ mà có cảm giác quen thuộc như gặp lại những bạn từ lâu lắm rồi.

Điểm cuối cùng trong hành trình trở về từ nước bạn Lào là thị xã Cửa Lò. Tại đây, mọi người đã có một buổi chiều tắm biển Cửa Lò đầy khoan khoái. Đêm Cửa Lò lộng gió, một nhóm thanh niên VASS đã mang theo đàn ghita và hát cho nhau nghe bên tiếng sóng biển rầm rì. Và sáng hôm sau, chuẩn bị hành trình về Hà Nội, nhiều bạn đã tranh thủ dậy sớm tắm biển sáng và ngắm bình minh lên. Đoàn trở về đúng ngày quốc tế thiếu nhi 1/6, kết thúc chuyến đi trong sự may mắn, an lành.  

Chuyến nghiên cứu điền dã và giao lưu thanh niên quốc tế đã khéo lại, mà dư âm chưa khép.

Cá nhân tôi nhận thấy, chương trình tập huấn nghiên cứu khoa học và giao lưu thanh niên quốc tế đã thành công trên nhiều phương diện:

- Một là,  thành công về mặt tổ chức hậu cần: tập huấn, ăn ngủ, đi lại cho 45 con người,  chưa kể Đoàn của Học viên 19 người, một cách khá chu đáo và an toàn

-  Hai là, thành công về mặt tổ chức lớp học: đưa lại những kiến thức thú vị bổ ích, những kinh nghiệm khoa học quý giá cho các bạn trẻ còn ít năm kinh nghiệm nghiên cứu;

-   Ba là, thành công về mặt giao lưu văn hóa xuyên quốc gia: tự nhiên, chân thành, gắn kết, và đầy xúc cảm; chương trình chia sẻ khoa học và giao lưu thể thao văn nghệ, tham quan đã mang lại cho các học viên sự trải nghiệm văn hóa thú vị; thắt chặt tình hữu nghị Việt – Lào qua thanh niên và tạo ra sự cởi mở, thân tình cũng như hứa hẹn những trao đổi hợp tác mới.

Chắc chắn, với những chương trình như thế này, thanh niên sẽ được hưởng nhiều lợi ích thiết thực và chuyến đi này, tuy chỉ với một thời gian ngắn nhưng có thể thấy, đoàn viên, thanh niên đã trưởng thành lên hơn rất nhiều trong nghiên cứu và hoạt động.

Tuy nhiên, cũng có một vài điểm, vài chi tiết nhỏ chưa hoàn hảo như về chỗ ăn nghỉ, cách tổ chức làm việc nhóm, có thể là những điểm cần phải lưu ý rút kinh nghiệm, song phải nói, Ban Tổ chức đã hết sức cố gắng. Trong một thời gian ngắn, phải lo ăn ngủ, tổ chức nghiên cứu, giao lưu cho hàng chục con người, trong những địa hình, điều kiện địa lý, văn hóa khác nhau cả ở những địa phương trong nước và ngoài nước quả là một khối công việc khổng lồ. Điều quan trọng là mọi người đều an toàn, vui vẻ, đều có sự thu nhận bổ ích và thú vị và cảm thấy gắn kết nhau hơn dưới mái nhà chung VASS.

Nhìn tổng thể, phải nói, đó là một chuyến đi rất thành công và rộng hơn đó là thành công của một chương trình, một dự án về thanh niên của Đoàn Thanh niên VASS và có thể nói đó cũng là thành công của một tinh thần thanh niên, vì sự phát triển của thanh niên của Lãnh đạo Viện Hàn lâm Khoa học xã hội.

Rồi đây với thành công của chuyến đầu tiên này, VASS chắc sẽ có những chương trình tiếp theo thú vị và bổ ích, tạo ra sân chơi mới cho đoàn viên, thanh niên trên con đường nghiên cứu, trở thành những chuyên gia khoa học.

     Xin cám ơn BTC Đoàn Thanh niên, cám ơn các anh chị tập huấn và hỗ trợ viên cho thanh niên.

Xin được chia sẻ mấy dòng thơ, ý tưởng đã được thai nghén trong hành trình chuyến đi như một lời tri ân, một niềm cộng cảm:

  

THANH NIÊN LÀO - VIỆT, VÌ TƯƠNG LAI LÀO -VIỆT

Vientinae – Hà Nội

Đất nước bạn, đất nước tôi

“Việt- Lào hai nước chúng ta

Tình sâu như nước Hồng Hà, Cửu Long”

Điệp khúc ấy đã nằm lòng

Phương châm hành động muôn năm Việt - Lào

Chúng tôi đến, bạn vòng tay giang rộng

Ấm áp tình thân, xa ngái hoá gần

Vientiane hoa Chămpa sắc dìu dịu

Man mác gió nồng dòng Mê Kông

Những ngôi nhà đang được dựng lên

Nơi khoa học Lào đang xây nền dựng móng

Biết bao niềm hi vọng

Đang nhen lên từ ngày hôm nay

Từ đất này các bạn đã đứng lên

Diệt xâm lăng, dựng xây cuộc sống

Chúng tôi ở bên đồng vọng

Khi bạn cần, tôi chìa cả đôi tay

Chúng tôi đến mang tình yêu khoa học

Mang niềm tin vào thế giới văn minh

Trao lưả hồng thắp đỏ niềm tin

Ta sẽ trưởng thành hơn con đường tìm chân lí

Giăng nỗi nhớ qua Trường Sơn hùng vĩ

Chúng tôi dõi theo bạn mỗi ngày

Bạn ở bên này, tôi bên nớ

Chẳng xa nhau dẫu ngăn trở mây ngàn

Dẫu còn nhiều chuyện để luận bàn

Nhưng ta luôn gần gũi trong niềm đồng cảm

Đến với bạn, khi Biển Đông đang réo gầm vang

Bởi vòi rồng Trung Hoa đang hung hăng xối phun biển Việt

Trên quốc tế, cũng nhiều người đâu có biết

Dã tâm người láng giềng đang cướp biển nước tôi!

Tôi tin bạn sẽ nói lời đồng cảm

Bạn sẽ giúp nhân lên nguồn sức mạnh

Vì Độc lập, vẹn toàn đất nước tôi

Hoà bình ASEAN, cao rộng biển trời

Chất nhân văn thấm trong từng bầu bạn

Tạm biệt bạn chúng tôi luôn kì vọng

Bạn bước nhanh trên dặm đường dài

Ta cùng nhau hướng tới tương lai

Hội nhập muôn phương, tầm cao vươn tới

Sẽ trưởng thành lên cùng ngọn cờ Đổi mới

Tạm biệt bạn, lòng dâng niềm thương mến

Nguyện gắn kết yêu thương, đắp những tự hào

Cho hai nước mãi trường tồn, phát triển

Từ trái tim khối óc hôm nay, mỗi chúng ta dâng hiến

Bằng sức thanh niên nhựa sống căng tràn

Hà Nội- Vientiane, 5/2014